Πώς λειτουργούν τα ομόλογα; Αναλυτικός Οδηγός για το 2024.
Εισαγωγή
Τα ομόλογα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της επενδυτικής πολιτικής των κρατικών επενδυτικών ταμείων (sovereign investment funds) όπως επίσης και των επαγγελματιών επενδυτών.
Η κατανόηση των δυνάμεων που οδηγούν τις τιμές των ομολόγων αποτελεί προϋπόθεση για όσους επιλέξουν να επενδύσουν σε αυτά.
Τα ομόλογα χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες στα κυβερνητικά και στα εταιρικά ομόλογα.
Η τιμή των κυβερνητικών ομολόγων καθορίζεται κατά κύριο λόγω από την πιστοληπτική ικανότητα των κρατών που τα εκδίδουν και την γενικότερη κατάσταση της οικονομίας.
Από την άλλη πλευρά την τιμή των εταιρικών ομολόγων όπως και αυτή των μετοχών επηρεάζει κατά κύριο λόγο η κερδοφορία και οι προοπτικές των εταιρειών που τα εκδίδουν.
Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε στα κυβερνητικά ομόλογα της Αμερικανικής κυβέρνησης (Treasury Bonds), τα οποία αποτελούν και την δημοφιλέστερη κατηγορία. Θα μελετήσουμε όμως παράλληλα και τις προοπτικές επένδυσης σε ομόλογα ελληνικού δημοσίου όπως και σε ομόλογα που εκδίδει η κυπριακή κυβέρνηση.
Μεγάλοι επενδυτές όπως ο Ray Dalio της Bridgewater θεωρούν ότι τα κυβερνητικά ομόλογα των ΗΠΑ πρέπει να έχουν εξέχον θέση στο χαρτοφυλάκιο του μέσου επενδυτή (πέραν του 55%).
Ενώ ακόμη και επενδυτές που τα περιφρονούν όπως ο Warren Buffet διατηρεί ένα 7% του χαρτοφυλακίου της Berkshire Hathaway σε ομόλογα.
Για να κατανοήσουμε το πως τα ομόλογα λειτουργούν θα μελετήσουμε τα πιο πιο κάτω θέματα:
Τι είναι το ομόλογο;
Η απόδοση του ομολόγου (bond yield)
Πόσο ασφαλή είναι τα ομόλογα των ΗΠΑ;
Πώς μπορείτε να επενδύσετε σε ομόλογα των ΗΠΑ;
Πως μπορείτε να επενδύσετε σε ομόλογα του ελληνικού και κυπριακού δημοσίου;
Τι είναι το ομόλογο;
Το ομόλογα αποτελούν επί της ουσίας δανειακές συμβάσεις.
Όταν το κράτος θέλει να δανειστεί λεφτά για να χρηματοδοτήσει δαπάνες (π.χ. έργα υποδομής, πληρωμές μισθών κυβερνητικών υπαλλήλων) εκδίδει ομόλογα τα οποία και πουλάει μέσω των οργανωμένων χρηματαγορών (χρηματιστήρια).
Για να ελκύσει το ενδιαφέρον των επενδυτών η κυβέρνηση για αυτά τα δάνεια υπόσχεται είτε να προσφέρει μια απόδοση σε τακτά χρονικά διαστήματα είτε ένα συνολικό τόκο με την λήξη της δανειακή σύμβασης.
Ο τόκος ανεξαρτήτως της συχνότητας που καταβάλλεται ονομάζεται κουπούνι (coupon).
Στην λήξη του ομολόγου η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να επιστρέψει στον κάτοχο του ομολόγου ολόκληρο το αρχικό ποσό που δανείστηκε από αυτόν. Το ποσό αυτό, δηλ. η αρχική του τιμή, ονομάζεται η ονομαστική αξία του ομολόγου (face value).
Η ημερομηνία λήξης του ομολόγου (maturity date) καθορίζεται από τις δανειακές ανάγκες της κυβέρνησης. Τα ομόλογα μπορεί να έχουν διάρκεια από 1 έτος μέχρι και 100 χρόνια.
Ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό των ομολόγων είναι ότι οι κάτοχοι τους δεν είναι υποχρεωμένοι να τα κρατήσουν μέχρι την λήξη. Μπορούν να πουλήσουν τα ομόλογα τους ανά πάσα στιγμή.
Είναι βασικό όμως να κατανοήσετε ότι δεν θα πουλήσουν το ομόλογα τους στην ονομαστική του αξία αλλά στην τρέχουσα τιμή της αγοράς που διαμορφώνεται από τον νόμο της προσφορά και της ζήτησης.
Για να το κατανοήσουμε καλύτερα τα χαρακτηριστικά του ομολόγου ας θεωρήσουμε το ακόλουθο παράδειγμα.
Τι σημαίνει ένα κρατικό 5-ετές ομόλογο με ονομαστική αξία 1,000 ευρώ και ετήσιο κουπόνι 5%.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι ο επενδυτής δίνει στο κράτος 1,000 ευρώ σήμερα με την υπόσχεση ότι σε 5 χρόνια θα λάβει πίσω τα 1,000 του ευρώ. Παράλληλα όμως κάθε χρόνο θα λαμβάνει ως τόκο το 5% αυτής της ονομαστικής αξίας (άρα 1,000 x 5% = 50 ευρώ).
Τι θα συμβεί όμως αν ο επενδυτής για τον οποιοδήποτε λόγο θέλει να πουλήσει το ομόλογο του ένα χρόνο μετά την αγορά του;
Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να δούμε την τιμή μετά από ένα χρόνο. Αν η τιμή του ομολόγου είναι 900 ευρώ τότε λέμε ότι πούλησε το ομόλογο με έκπτωση (at a discount). Αν η τιμή του ομολόγου έχει αυξηθεί στα 1,100 ευρω τότε λέμε ότι το πούλησε με κέρδος (at a premium). Στην απίστευτη περίπτωση που το ομόλογο έχει την ίδια τιμή με αυτό που το αγόρασε τότε λέμε ότι το πούλησε στην αξία του (at par value).
Η απόδοση του ομολόγου (yield)
Η απόδοση του ομολόγου (bond yield) είναι μια ιδιαίτερα σημαντική έννοια η οποία όμως δύσκολα γίνεται αντιληπτή από τον αναγνώστη που δεν έχει λάβει εκπαίδευση στον τομέα των οικονομικών.
Η έννοια αυτή είναι απαραίτητα να γίνει κατανοητή η ειδησιογραφία από τα μεγάλα δίκτυα όπως το Bloomberg, WSJ και Financial Times.
Πολλές φορές διαπιστώνουμε ότι οι αμύητοι επενδυτές μπερδεύουν την απόδοση (yield) μαζί με την απόδοση του κουπονιού.
Αυτό είναι λάθος!
Μάλιστα είναι τόσο σοβαρό λάθος που οδηγεί σε ακριβώς αντίθετα συμπεράσματα. Όσο περίεργο και να ακούγεται η απόδοση του ομολόγου μειώνεται όσο αυξάνεται η τιμή. Ενώ στις μετοχές η απόδοση της μετοχής αυξάνεται όσο αυξάνεται η τιμή της.
Ας πάρουμε ένα απλό παράδειγμα για να το κατανοήσουμε
Ας θεωρήσουμε ένα μονοετές ομόλογο που εκδίδεται σήμερα από την κυβέρνηση των ΗΠΑ με ονομαστική αξία $100. Αυτό το ομόλογο έχει ετήσιο κουπόνι 10% (άρα $10, αφού 10% x $100 = $10).
Θεωρούμε πως οι επενδυτές θεωρούν την ονομαστική αξία δίκαιη και ταυτόσημη με την τιμή αγοράς του για αυτό είναι διατεθειμένοι να δώσουν τα $100 για να αγοράσουν το ομόλογο (όπως θα δούμε αυτό είναι ένα σπάνιο σενάριο για λόγους απλούστευσης του παραδείγματος).
Για να το υπολογίσουμε την απόδοση του ομολόγου χρησιμοποιούμε τον ακόλουθο τύπο:
Price =(Coupon + Face Value) / (1+yield) ⇒ yield = (Coupon + Face Value) / Price - 1
Στο παράδειγμα μας η απόδοση ισούται μαζί με:
Price =(Coupon + Face Value) / (1+yield) ⇒ yield = (10 + 100) / 100 - 1 = 10%
Τι θα συμβεί όμως αν οι επενδυτές κατά την στιγμή της έκδοσης του ομολόγου θεωρήσουν την τιμή ιδιαίτερη υψηλή και είναι διατεθειμένοι να δώσουν μόνο $98 για την απόκτηση του;
Price = (Coupon + Face Value) / (1+yield) ⇒ yield = (10 + 100) / 98 - 1 = 12.2%
Όπως μπορούμε να δούμε η μείωση της τιμής του ομολόγου απευθείας οδηγεί σε υψηλότερη απόδοση για τον επενδυτή. Για αυτό τον λόγο λέμε ότι η σχέση μεταξύ τιμής και απόδοσης (yield) είναι αντίστροφη.
Ένας άλλος τρόπος να κατανοήσουμε τα yields είναι να τα θεωρούμε ως το εναλλακτικό κόστος κατοχής ομολόγων (opportunity cost).
Τι επηρεάζει τις τιμές των ομολόγων
Το επιτόκιο της Fed
Η νομισματική πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ επηρεάζει τις τιμές των ομολόγων περισσότερο από οποιοδήποτε άλλη μεταβλητή.
Ο βασικός ρόλος της κεντρικής τράπεζας είναι να εξετάζει το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης και πληθωρισμού και με την βοήθεια της νομισματικής πολιτικής να την ρυθμίζει.
Όλες οι κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο έχουν ένα συγκεκριμένο στόχο πληθωρισμού από τον οποίο δεν θέλουν να αποκλίνουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Για τις ΗΠΑ ο στόχος αυτός είναι το 2%.
Τα επιτόκια με την τιμή των ομολόγων έχουν αντίστροφη σχέση. Όσο αυξάνονται τα επιτόκια τόσο μειώνεται η τιμή των ομολόγων (και άρα αυξάνονται τα yields).
Για παράδειγμα σε περίπτωση υπερθέρμανσης της οικονομίας και υψηλών πληθωριστικών πιέσεων η Fed κατά κανόνα παρεμβαίνει με αύξηση του επιτοκίου.
Αν η αύξηση του επιτοκίου είναι υψηλότερη από αυτή που ανέμεναν οι επενδυτές τότε αναπόφευκτα οι τιμές των ομολόγων θα μειωθούν και το yield τους θα αυξηθεί. Αν οι επενδυτές άναμεναν αυτή την αύξηση οι τιμές των ομολόγων δεν επηρεάζονται.
Ως γενικός κανόνας τις τιμές των χρηματοοικονομικών στοιχείων επηρεάζουν μόνο οι εκπλήξεις.
Όταν η οικονομία εισέρχεται σε μια φάση στασιμοπληθωρισμού τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Από την μια πλευρά η Fed θέλει να αυξήσει τα επιτόκια για να ελέγξει τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό από την άλλη όμως γνωρίζει πως η αύξηση των επιτοκίων θα ρίξει την οικονομία περισσότερο σε ύφεση. Σε αυτή την περίπτωση η τιμή των ομολόγων κατά κανόνα θα παραμένει σταθερή.
Πιστοληπτική ικανότητα
Η ικανότητα μια χώρας να αποπληρώνει το χρέος της ονομάζεται πιστοληπτική ικανότητα.
Οι αναπτυγμένες χώρες σε αντίθεση με τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες έχουν ιδιαίτερα περιορισμένη πιθανότητα χρεοκοπίας. Το ίδιο όμως δεν μπορεί να λεχθεί και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που οι αναπτυσσόμενες χώρες δύσκολα εκδίδουν ομόλογα.
Στις σπάνιες περιπτώσεις που οι χώρες αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και δυσκολεύονται να καταβάλουν τα κουπόνια των ομολόγων τους συμβαίνει ένα από τα ακόλουθα σενάρια ή κάποιος συνδυασμός τους:
1.Καθυστέρηση καταβολής κουπονιών μέχρι να εξασφαλιστεί δανεισμός από άλλη πηγή.
2.Αναδιάρθρωση τους χρέους. Δηλαδή το ποσό των δόσεων μειώνεται και αυξάνεται ο χρονικός ορίζοντας καταβολής τους.
3.Απομείωση (κούρεμα) του χρέους. Μέρος του χρέους διαγράφεται και οι επενδυτές χάνουν μέρος του αρχικού τους κεφαλαίου.
Η πιο γνωστή αναδιάρθρωση χρέους είναι αυτή της Αργεντινής μετά την κρίση του 1999 - 2002. Με τις καθυστερήσεις πληρωμών να φτάνουν μέχρι και τα 20 χρόνια.
Ενώ η πιο γνωστή απομείωση χρέους είναι αυτή της Ελλάδας το 2011 όταν οι κάτοχοι ομολόγων της συμφώνησαν να μειωθούν οι ονομαστικές αξίες που θα τους επιστρέφονταν κατά 50%.
Το πιο κάτω διάγραμμα δείχνει την πορεία των αποδόσεων του 10ετούς ελληνικού ομολόγου την περίοδο της κρίσης χρέους της Νότιας Ευρώπης.
Όπως φαίνεται το yield του ελληνικού ομολόγου έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη (και οι τιμές στον πυθμένα) την περίοδο 2011 - 2013. Πίσω από αυτή την μείωση βρισκόταν η συνεχής μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης.
Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης είναι ιδιωτικές ανεξάρτητες συμβουλευτικές εταιρείες που με την χρήση πολύπλοκων μαθηματικών μοντέλων προσδιορίζουν την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας.
Παγκοσμίως οι σημαντικότεροι οίκοι αξιολόγησης είναι οι Moody's, Standard & Poor's (S&P) και η Fitch Ratings.
Οι οίκοι αυτοί δίνουν βαθμολογίες στα κράτη χρησιμοποιώντας διάφορες κλίμακες.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν μια από τις υψηλότερες κλίμακες αλλά όχι την υψηλότερη.
Το 2017 λόγω του υψηλού της χρέους η S&P για πρώτη φορά μείωσε την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ από ΑΑΑ σε ΑΑ+.
Η S&P είναι και ο οίκος που δίνει στην πολιτική κατάσταση μιας χώρας ιδιαίτερη βαρύτητα. Για αυτό τον λόγο βαθμολογεί αυστηρότερα απολυταρχικά και ημι-απολυταρχικά καθεστώτα (π.χ. Σιγκαπούρη, Κίνα, Βιετνάμ, Καζακστάν) παρά τις εξαιρετικές οικνομικές τους επιδόσεις.
Πληθωρισμός
Ο πληθωρισμός επηρεάζει τις τιμές των ομολόγων κατά κύριο λόγο όταν αναμένεται να αυξηθούν τα επιτόκια.
Αν οι επενδυτές αναμένουν πως στο μέλλον ο πληθωρισμός θα αυξηθεί σημαντικά οι τιμές των ομολόγων θα μειωθούν σημαντικά. Ο πληθωρισμός κάνει τα ομόλογα λιγότερα ελκυστικά.
Δημοσιονομική πολιτική και δημόσιο χρέος
Η δημοσιονομική πολιτική επηρεάζει τα ομόλογα μέσω του πληθωρισμού.
Αν για παράδειγμα η κυβέρνηση ανακοινώσει ένα ιδιαίτερα φιλόδοξο πρόγραμμα παροχών και δημοσίων δαπανών οι τιμές των ομολόγων θα επηρεαστούν αρνητικά.
Τα προγράμματα παροχών ταυτίζονται με αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης και κατ’ επέκταση του πληθωρισμού που επηρεάζει αρνητικά τα ομόλογα.
Επίσης η επεκτατική δημοσιονομική πολιτική επενεργεί αρνητικά στο δημόσιο χρέος. Αύξηση του δημόσιου χρέους σημαίνει ότι περιορίζεται η ικανότητα της χώρας να εκδίδει νέο χρέος και αυξάνεται η πιθανότητα της να μπορεί να εκπληρώσει τις δανειακές τις υποχρεώσεις.
Η αβεβαιότητα
Αν οι επενδυτές θεωρήσουν τα άλλα χρηματοοικονομικά στοιχεία πιο ελκυστικά τότε θα απομακρυνθούν από τα ομόλογα.
Αν οι επενδυτές θεωρήσουν πως οι προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας είναι θετικές θα επιλέξουν να επενδύσουν σε μετοχές και προϊόντα (commodities) παρά σε ομόλογα. Αυτό ήταν που συνέβη μετά το πέρας του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου όταν η αισιοδοξία για την ανάπτυξη της βιομηχανίας ήταν διάχυτη.
Από την άλλη πλευρά η αβεβαιότητα και η υψηλή διακύμανση ευνοούν τα ομόλογα. Το 2008 οι τιμές των ομολόγων εκτοξεύτηκαν λόγω της διάχυτης αβεβαιότητας στην οικονομία.
Τα είδη κυβερνητικών ομολόγων των ΗΠΑ
Κατηγοριοποίηση βάση της διάρκειας
Τα είδη των κυβερνητικών ομολόγων κατηγοριοποιούνται κατά κύριο λόγο βάση την Ημερομηνία Λήξης τους.
Ο πιο κάτω πίνακας τα παρουσιάζει αναλυτικά τις τρεις βασικές κατηγορίες:
| Ονομασία ομολόγου | Διάρκεια μέχρι την λήξη |
| T-bills | <1 έτους |
| T-notes | από 1 μέχρι 10έτους |
| T-bonds | πάνω από 10 χρόνια |
Treasury Inflation-Protected Securities (TIPS)
Τα TIPS είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία κρατικών ομολόγων, τα οποία έχουν δημιουργηθεί για να προστατεύουν τους επενδυτές από αυξήσεις στον πληθωρισμό.
Ο πληθωρισμός όπως θα δούμε και πιο κάτω έχει ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στην ζήτηση και κατ’ επέκταση στην τιμή των ομολόγων.
Ο πληθωρισμός μειώνει την πραγματική απόδοση των ομολόγων αναγκάζοντας τους επενδυτές να αναζητήσουν επενδύσεις σε άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα με υψηλότερες ονομαστικές αποδόσεις.
Παρόλα αυτά όμως, τα TIPS έχουν παρόμοια δομή μαζί με τα υπόλοιπα κρατικά ομόλογα. Έχουν μια τελική αξία εξαγοράς (face or principle value) και καταβάλουν κουπόνια μια φορά τον χρόνο.
Η τεχνική διαφορά τους είναι ότι το face value του προσαρμόζεται ανάλογα με τον πληθωρισμό. Άρα κατ’ επέκταση και το κουπόνι (που είναι ποσοστό επί της τελικής αξίας εξαγοράς) αυξομειώνεται ανάλογα με τον πληθωρισμό.
Παρόλα αυτά όμως τα ιστορικά δεδομένα δεν δείχνουν πως τα TIPS έχουν υψηλότερες αποδόσεις από τα απλά κρατικά ομόλογα. Αυτό οφείλεται στο ότι οι επενδυτές όταν ζυγίζουν τις αποφάσεις του για το αν θα αγοράσουν απλά κρατικά ομόλογα ενσωματώνουν τις προσδοκίες τους για τον πληθωρισμό. Αν θεωρήσουν πως ο πληθωρισμός στο μέλλον θα είναι υψηλότερος τότε αποφεύγουν τα ομόλογα.
Τα TIPS έχουν υψηλότερες αποδόσεις από τα παραδοσιακά ομόλογα μονάχα όταν ο πραγματικός πληθωρισμός είναι υψηλότερος από τον αναμενόμενο.
Η καμπύλη αποδόσεων (The yield curve)
Ίσως η σημαντικότερη έννοια όσον αφορά τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ είναι η καμπύλη αποδόσεων. Σε αυτή την γραφική παράσταση αναπαρίσταται η σχέση μεταξύ απόδοσης και διάρκειας ομολόγων με την ίδια πιστοληπτική βαθμολογία.
Η καμπύλη αυτή δίνει μια πολύ σαφή εικόνα για το τι αναμένουν οι επενδυτές να συμβεί με την οικονομία στο σύνολο της.
Επίσης η κατανόηση της κλίσης της καμπύλης μας δίνει μια εικόνα για το πως οι διάφοροι παράγοντες επιδρούν διαφορετικά σε ομόλογα με διαφορετική διάρκεια.
Source: https://xplaind.com/128027/yield-curve
Φυσιολογική καμπύλη αποδόσεων (Normal Yield Curve)
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω το yield αποτελεί την ελάχιστη απόδοση που θέλουν οι επενδυτές για να αγοράσουν ή να κρατήσουν τα κρατικά ομόλογα.
Όσο μεγαλύτερο το maturity του ομολόγου τόσο ψηλότερη είναι και η “αποζημίωση” που ζητούν οι επενδυτές για να κρατήσουν ένα προϊόν του οποίου η αξία είναι πολύ δύσκολο να προβλέψεις σε βάθος χρόνου.
Σε περιόδους με φυσιολογικό επίπεδο ανάπτυξης και πληθωρισμό ισχύει αυτή η καμπύλη.
Όταν η κεντρική τράπεζα μεταβάλει το κεντρικό επιτόκιο συνήθως οι τιμές των μακροχρόνιων ομολόγων δεν επηρεάζονται σχεδόν καθόλου.
Απότομη καμπύλη αποδόσεων (Normal Yield Curve)
Η καμπύλη αυτή προκύπτει όταν η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση σταθερότητας σήμερα αλλά αναμένεται στο μέλλον σημαντική αύξηση των επιτοκίων, η οποία θα καταστήσει τα ομόλογα λιγότερα ελκυστικά.
Η αναμενόμενη αύξηση των επιτοκίων αναμένεται να προκληθεί από υπερθέρμανση της οικονομίας.
Επίπεδη καμπύλη αποδόσεων (flat yield curve)
Η επίπεδη καμπύλη αποδόσεων μπορεί να σημαίνει αρκετά πράγματα.
Συνήθως αυτό που σημαίνει ότι σήμερα η οικονομία βρίσκεται σε κατάσταση υπερθέρμανσης, με υψηλά ποσοστά πληθωρισμού με αποτέλεσμα οι επενδυτές να απαιτούν υψηλότερες αποδόσεις από τα ομόλογα βραχυχρόνιας διάρκειας.
Μπορεί όμως και να σημαίνει ότι οι επενδυτές αναμένουν πως στο μέλλον η οικονομία θα επιβραδυνθεί άρα είναι διατεθειμένοι να κρατήσουν ομόλογα με με μεγαλύτερη διάρκεια ακόμη και με την ίδια απόδοση με αυτή των βραχυχρόνιων ομολόγων.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως οι επενδυτές αναμένουν μια αύξηση των επιτοκίων
Αντίστροφη καμπύλη αποδόσεων (inverted yield curve)
Αυτή η καμπύλη αποδόσεων συνήθως ταυτίζεται με περιόδους οικονομικών φουσκών.
Σε περιόδους αχαλίνωτης οικονομικής ανάπτυξης οι επενδυτές εγκαταλείπουν τα βραχυχρόνια ομόλογα για να μετακινήσουν τα λεφτά τους σε χρηματοοικονομικά προϊόντα με υψηλότερες αποδόσεις.
Οι επενδυτές γνωρίζουν πως αναπόφευκτα η φούσκα σε σπάσει καθιστώντας τα ομόλογα με μακροχρόνια διάρκεια ελκυστικότερα.
Πόσο ασφαλή είναι τα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ
Το πόσο ασφαλή είναι τα αμερικανικά ομόλογα θα πρέπει να αναλυθεί μέσα από δύο πρίσματα.
Ποιες είναι οι πιθανότητες οι επενδυτές να χάσουν το αρχικό τους κεφάλαιο
Ποιες οι πιθανότητες οι επενδυτές να παγιδευτούν σε αρνητικές αποδόσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Δεδομένων των συνθηκών η πιθανότητα οι επενδυτές να χάσουν τα λεφτά τους είναι μηδέν.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν ένα τεράστιο δημόσιο χρέος το οποίο αναμένεται να ξεπεράσει την επόμενη 5-ετία τα $30 τρις.
Η αύξηση του χρέους δεν είναι αναγκαστικά κάτι αρνητικό αν τα χρήματα, τα οποία δανείζεται η κυβέρνηση χρησιμοποιούνται για αύξηση της παραγωγικότητας. Δαπάνες που σχετίζονται με την αύξηση της παραγωγικότητας είναι επενδύσεις σε υποδομές, σε τεχνολογία, καινοτομία και εκπαίδευση.
Αν οι δαπάνες όμως αυτές χρησιμοποιούνται για μισθολογικές αυξήσεις και παροχή επιδομάτων τότε η αύξηση του χρέους είναι επικίνδυνη και μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ.
Το αμερικανικό κράτος είναι ο ισχυρότερος οργανισμός στον πλανήτη μας. Πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως όταν εξαντληθούν τα νόμιμα μέσα οι ΗΠΑ δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν οικονομικό ή ακόμη και στρατιωτικό πόλεμο για να διατηρήσουν της πολιτική και οικονομική τους πρωτοκαθεδρία.
Άρα η πιθανότητα των ΗΠΑ να χρεοκοπήσουν στο χρέος τους κρίνεται μηδαμινή.
Οι ΗΠΑ πάντα θα μπορούν να αποπληρώνουν το χρέος τους δεδομένο των τρεχουσών συνθηκών.
Όπως εξηγήσαμε όμως πιο πάνω οι τιμές των ομολόγων διακυμαίνονται και μάλιστα αρκετές φορές αρκετά. Οι επενδυτές πάντα αντιμετωπίζουν το κίνδυνο να παραμείνουν με ομόλογα των οποίων η τιμή έχει μειωθεί σημαντικά.
Πως μπορεί κάποιος να αγοράσει ομόλογα;
Οι πιο δημοφιλείς τρόποι να αγοράσει κάποιος κυβερνητικά ομόλογα των ΗΠΑ είναι οι ακόλουθοι:
Μέσω της πρωτογενής αγοράς (primary market).
Μέσω της δευτερογενής αγοράς από επενδυτικές πλατφόρμες
Επένδυση σε επενδυτικά κεφάλαια που επενδύουν σε ETF
Ποιο κάτω αναλύουμε πιο λεπτομερώς αυτές τις επιλογές.
Πρωτογενής αγορά
Το αμερικανικό υπουργείο οικονομικών (United States Treasury) πωλάει ομόλογα σε δημοπρασίες που λαμβάνουν χώρα σε τακτά χρονικά διαστήματα κατά την διάρκεια του έτους.
Σε αυτές τις διαπραγματεύσεις λαμβάνουν μέρος κυβερνήσεις ξένων χωρών και μεγάλοι οργανισμοί (π.χ. επενδυτικές τράπεζες). Αυτοί οι μεγάλοι οργανισμοί πλειοδοτούν για να αγοράσουν ομόλογα και με αυτό τον τρόπο καθορίζουν τις τιμές τους.
Άρα αν ένα T-Bond έχει face value 100 δολάρια αν υπάρχει υψηλή ζήτηση η τιμή του ομολόγου μπορεί να καθοριστεί και στα 102 δολάρια.
Οι μικροί επενδυτές (retail investors) παρόλο που δεν λαμβάνουν μέρος σε αυτές τις διαπραγματεύσεις μπορούν να πραγματοποιήσουν αίτηση για αγορά αυτών των ομολόγων μέσω της επίσημης πλατφόρμας του υπουργείου οικονομικών των ΗΠΑ (Treasury Direct).
Η τιμή που καταβάλουν είναι η ίδια με αυτή που έχει καθοριστεί από τις πλειοδοτήσεις των μεγάλων οργανισμών. Άρα στο παραπάνω παράδειγμα οι μικροί επενδυτές θα μπορέσουν να αγοράσουν το ομόλογο στην τιμή των 102 δολαρίων.
Τα πλεονεκτήματα της πρωτογενής αγοράς είναι ότι οι μικροί επενδυτές αποφεύγουν τις προμήθειες των μεσιτών (brokers). Το μειονέκτημα είναι ότι υπάρχει ένα ελάχιστο ποσό επένδυσης $10,000.
Δευτερογενής αγορά
Τα ομόλογα στην δευτερογενή αγορά μπορούν να αγοραστούν από επενδυτικές πλατφόρμες.
Η τιμή τους καθορίζεται από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης.
Η συνήθης προμήθεια για κάθε συναλλαγή αγοράς ή πώλησης είναι $70 με $90
Επενδυτικά κεφάλαια που επενδύουν σε ομόλογα
Αδιαμφισβήτητα ο πιο αποτελεσματικός τρόπος επένδυσης σε ομόλογα είναι μέσω της αγοράς επενδυτικών κεφαλαίων.
Υπάρχουν δύο είδη επενδυτικών κεφαλαίων που επενδύουν σε ομόλογα τα αμοιβαία κεφάλαια ομολόγων (bond mutual funds) και τα ομολογιακά ETF.
Τα δύο κεφάλαια προσφέρουν το πλεονέκτημα της διαφοροποίησης στους επενδυτές αφού μπορεί να επενδύουν σε διαφορετικά είδη ομολόγων με διαφορετική διάρκεια.
Επίσης η αγορά των μονάδων ενός επενδυτικού κεφαλαίου είναι φθηνότερη από την αγορά ανεξάρτητων ομολόγων. Συνήθως η αγορά επενδυτικών μονάδων ενός ETF δεν ξεπερνά τα $20.
Στις επενδυτικές πλατφόρμες που προσφέρονται σε ευρωπαίους επενδυτές τα ομολογιακά επενδυτικά κεφάλαια ονομάζονται UCITs και όχι ETF.
Πως μπορείτε να αγοράσετε ομόλογα ελληνικού δημοσίου;
Στην περίπτωση των ομολόγων του ελληνικού δημοσίου μπορεί να πραγματοποιηθεί αγορά τόσο από την πρωτογενή όσο και από την δευτερογενή αγορά μέσα από τις εμπορικές τράπεζες.
Όπως και στην περίπτωση των αμερικανικών ομολόγων υπάρχουν ελάχιστα ποσά επένδυσης που πρέπει να πραγματοποιηθούν για να αγοραστούν τα ομόλογα αυτά.
Θα πρέπει απλώς να επικοινωνήσετε με τον προσωπικό τραπεζίτη σας για να σας παρουσιάσει τις επιλογές που υπάρχουν όπως επίσης και τα ανάλογα εξόδα που συνοδεύουν την αγορά και την διαχείριση τους.
Παρόλα αυτά όμως πρέπει να αναφερθεί πως βάση της θεωρίας άριστης διαχείρισης χαρτοφυλακίου θεωρείτε αναποτελεσματική η μονομερής έκθεση στα ελληνικά ομόλογα εκτός και αν αυτή είναι χαμηλότερη από το 2.5% του συνολικού πλούτου του επενδυτή.
Το ρίσκο που αναλαμβάνεται με την έκθεση σε αυτά τα ομόλογα είναι σημαντικά υψηλότερα από τα οφέλη που θα αποκομίσετε από τις αποδόσεις που είναι σαφώς υψηλότερες από αυτές που προσφέρουν οι τραπεζικές καταθέσεις στην Ελλάδα.
Μην σας βαυκαλίζουν οι υψηλές αποδόσεις!
Η εμπειρία του 2012 με το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων έχει δείξει πως οι "υψηλές" προσδοκόμενες αποδόσεις είναι απλώς μια αποζημιώση για το ασσύμετρο ρίσκο που λαμβάνουν οι επενδυτές.
Αν βέβαια ο σκοπός έιναι η κερδοσκοπία τότε οι επενδυτές σίγουρα μπορεί να χρησιμοποιήσουν τα οποιαδήποτε ομόλογα χαμηλής πιστοληπτικής αξίας (junk bonds), θα πρέπει όμως να κατανοούν τους κινδύνους που αυτοί συνεπάγονται.
Τώρα αν αυτό που επιθυμείτε είναι να διαφοροποιήσετε το χαρτοφυλάκιο σας με ομόλογα, που είναι σαφώς ασφαλέστερα από τις μετοχές, προτείνετε να δημιουργήσετε ένα λογαριασμό σε οποιαδήποτε επενδυτική πλατφόρμα που είναι διαθέσιμη στην Ελλάδα και να αγοράσετε επενδυτικά κεφάλαια UCITs που επενδύουν σε αμερικανικά κυβερνητικά ομόλογα με διαφορετικές διάρκειες (maturities).
Οι δημοφιλέστερες πλατφόρμες που είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα είναι η Interactive Brokers, η Saxo Bank και η Degiro. Σας ενθαρρύνουμε όμως να πραγματοποιήσετε ενδελεχή έρευνα πριν ανοίξετε τον οποιοδήποτε λογαριασμό σε αυτές λόγω των διαφορετικών χρεώσεων που πραγματοποιούν.
Μια από τις δημοφιλέστερες επιλογές ομολογιακών UCITs των επαγγελματίων επενδυτών είναι το Vanguard USD Treasury Bond UCITS ETF το οποίο επενδύει το 55% των χρημάτων σε όμολογα με διάρκεια 1 - 5 έτη, το 25% σε ομόλογα από 5 - 10 έτη, το 5% σε ομόλογα από 15 - 20 έτη και το υπόλοιπο ποσοστό σε ομόλογα με διαφορετικές διάρκειες.
Αν πιστεύετε πως ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να αυξάνεται τότε ίσως σωστή επιλογή είναι να επενδύσετε σε κεφάλαια ομολόγων όπως το iShares USD TIPS UCITS ETF που επενδύσει σε κρατικά ομόλογα TIPS τα οποία προσαρμόζουν τις αποδόσεις αυτόματα ανάλογα με την αύξηση του πληθωρισμού.
Πως μπορείτε να αγοράσετε κυβερνητικά ομόλογα Κύπρου;
Όπως και στην περίπτωση της Ελλάδας, τα κυβερνητικά ομόλογα της Κύπρου, μπορεί να αγοραστούν από τις εμπορικές τράπεζες.
Για σκοπούς διαφοροποίησης επίσης προτείνετε η αποφυγή της μονομερής έκθεση σε κυπριακά κυβερνητικά ομολόγα.
Στην Κύπρο οι επενδυτές έχουν επίσης την δυνατότητα να επενδύσουν σε ομόλογα μέσω των αποταμιευτικών ταμείων που προσφέρουν οι ασφαλιστικές εταιρείες.
Η ενέργεια αυτό έχει δύο θετικά αποτέλεσματα. Διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου αλλά και παράλληλα λήψη φοροαπαλλαγών.
Για μια αναλυτική παρουσίαση των αποταμιευτικών και ομολογιακών ταμείων στην Κύπρο αλλά και για τον τρόπο που προσφέρουν φορολογικές εκπτώσεις μπορείτε να διαβάσετε τον σύνδεσμο.
Επίλογος
Τώρα που γνωρίζετε πως τα ομόλογα λειτουργούν θα πρέπει να αποφασίσετε τι ποσοστό του χαρτοφυλακίου σας θέλετε να επενδύσετε σε ομόλογα.
Τα ομόλογα δεν είναι όπως τις προθεσμιακές καταθέσεις άρα πρέπει να είστε έτοιμοι πως η επένδυση σας θα είναι μακροχρόνια.
Διευθυντής Pitsas Insurances - Λεμεσός, Κύπρος 20/08/2022
Ο Αντώνης Θεοφάνους είναι βραβευμένος χρηματοοικονομολόγος με εξειδίκευση στα επενδυτικά κεφάλαια και στην θεωρία των παιγνίων.
Είναι υποστηρικτής του Random Walk Hypothesis αφού υποστηρίζει πως οι χρηματαγορές είναι απρόβλεπτες για αυτό και τα μοναδικά επενδυτικά εργαλεία που έχουν νόημα είναι η διαφοροποίηση (diversification) και η αποτελεσματική κατανομή περιουσιακών στοιχείων (asset allocation).
Μέσω της εταιρείας Amazon Immigration and Corporate Services (ACIS) έχει βοηθήσει εκατοντάδες επενδυτές να ιδρύσουν UCITs με βάση την Κύπρο.
Είναι επίσης ένας εκ των διευθυντών του Amazon Group Services, ενός από τους μεγαλύτερους επενδυτικούς οργανισμούς στην Μέση Ανατολή και Ανατολική Ευρώπη.