Η ζωή των Άγγλων εκπατρισμένων στην Κύπρο μετά το Brexit

1. Πόσοι πολίτες του ΗΒ διαμένουν στην Κύπρο;

Ο συνολικός αριθμός των ξένων υπηκόων, οι οποίοι διαμένουν στην Κύπρο βάση της απογραφής τους 2018 είναι 155.600 (δηλ. περίπου το 18% του συνολικού πληθυσμού των περιοχών που ελέγχει η Κυπριακή δημοκρατία). Βάση της ίδιας απογραφής περίπου 25,000 υπήκοοι του ΗΒ ζουν στο νησί. Τα δεδομένα αυτά είναι σίγουρα υποτιμημένα για τον λόγο ότι μια μεγάλη μερίδα ευρωπαίων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων και των Άγγλων (Britons), οι οποίοι διαθέτουν οικία στην Κύπρο δεν έχουν μέχρι σήμερα κάποιο πιστοποιητικό μόνιμης διαμονής. Οι στατιστικές που παρουσιάζει το υπουργείο οικονομικών της Κύπρου αναφέρει ότι περίπου 60,000 – 90,000 πολίτες του ΗΒ διαμένουν μόνιμα στην Κύπρο με τους 30,000 – 40,000 να ζουν στην επαρχία της Πάφου (με σημαντικότερες περιοχές την Πέγεια, Πόλη Χρυσοχού, Τάλα κτλ.). Σε αυτό θα πρέπει να συμπεριλάβουμε και το προσωπικό των Βάσεων Ακρωτηρίου και Δεκέλειας που αποτελείται από 15,000 άτομα.

Συνολικά 16,600 υπήκοοι του ΗΒ έχουν υποβάλει αίτηση για πιστοποιητικά διαμονής από την ημέρα του δημοψηφίσματος του 2016 για αποχώρηση από την ΕΕ του 2016 μέχρι σήμερα (01/2020). Συνολικά 8,700 έκαναν αίτηση για απλά πιστοποιητικά εγγραφής, τα οποία είναι υποχρεωμένοι να αποκτήσουν όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες μετά από τέσσερις μήνες συνεχούς διαμονής στην Κύπρο. Περίπου 7,900 έκαναν αίτηση για πιστοποιητικά μόνιμης διαμονής. Όπως ήταν αναμενόμενο περισσότερο από το 80% των αιτητών για μόνιμη διαμονή είναι συνταξιούχοι με ηλικία άνω των 60 ετών.

2.Η μεταβατική περίοδος

Η αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 31/01/2019 θα οδηγήσει αδιαμφισβήτητα σε αναθεώρηση της σχέση μεταξύ Κύπρου και Ηνωμένου Βασιλείου. Λανθασμένα υπάρχει η εντύπωση ότι επειδή η Κύπρος αποτελεί μέλος της Κοινοπολιτείας των Εθνών θα ακολουθήσουν διαφορετική πορεία από τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Ζητήματα που αφορούν την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, υπηρεσιών, αγαθών και κεφαλαίων («Οι Τέσσερις Ελευθερίες») ρυθμίζονται αποκλειστικά σε επίπεδο ευρωπαϊκών οργάνων και όχι σε επίπεδο ανεξάρτητων κρατών.

Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους το Ηνωμένο Βασίλειο επέλεξε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν να αναχαιτίσει την συνεχή ροή οικονομικών μεταναστών τόσο από φτωχότερα κράτη της ανατολικής Ευρώπης όσο και αιτούντες ασύλου από Τρίτες Χώρες, για την οποία μία μεγάλη πλειοψηφία των Βρετανών πολιτών θεωρούσε πως αποτελούσε κίνδυνο για την συνοχή της Αγγλικής κοινωνίας. Αν ο φόβος για τις μεταναστευτικές ροές οδηγήσει σε ένα σκληρό Brexit, τότε όσοι Άγγλοι θα θέλουν να μετοικήσουν στο μέλλον στις ηλιόλουστες χώρες της Νοτίου Ευρώπης είναι δεδομένο πως θα αντιμετωπίσουν παρόμοια γραφειοκρατία, περιορισμούς και ίσως και οικονομικά κριτήρια που θα αντιμετώπιζαν αν επέλεγαν την Νοτιοανατολική Ασία ή την Καραϊβική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σε κάθε περίπτωση θα λειτουργήσει με βάση της αρχής της αμοιβαιότητάς (reciprocity principle) πιέζοντας για ένα soft Brexit που θα επηρεάσει ελάχιστα τα συμφέροντα των 3.7 εκατ. Ευρωπαίους πολίτες που ζουν στην έκταση του ΗΒ.

2.1. Διαδικασίες Απόκτησης Άδειας Διαμονής

Για να κατανοήσουμε τη μορφή που θα λάβει η σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να ξεκινήσουμε εξετάζοντας την συμφωνία αποχώρησης (Withadrawl Agreement) την οποία ενέκρινε το αγγλικό κοινοβούλιο στις 20 του Δεκέμβρη του 2019. Η συμφωνία αυτή προνοεί μία μεταβατική περίοδο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2020, η οποία και μπορεί να επεκταθεί αν το ζητήσει η κυβέρνηση του ΗΒ μέχρι το τέλος του 2021 ή 2022. Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου τα δικαιώματα των εκπατρισμένων στην Κύπρο θα παραμείνουν ανεπηρέαστα αφού το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να παραμένει πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μοναδική σημαντική διαφορά είναι ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα μπορεί να εκπροσωπείται στα διάφορα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στο ερώτημα τι μορφή μπορεί να πάρει η μελλοντική σχέση του ΗΒ και της ΕΕ, και πως αυτή θα επηρεάσει τους Άγγλους εκπατρισμένους πρέπει να αναζητηθεί στο έγγραφο της Πολιτική Διακήρυξη (Political Declaration) για την μελλοντική σχέση των δύο οντοτήτων, που αποτελεί σημαντικό κομμάτι της Συμφωνία Αποχώρησης. Προς το παρόν το μοναδικό πράγμα το οποίο ρυθμίζεται βάση αυτού του εγγράφου όσον αφορά την μετακίνηση ανθρώπων είναι ότι θα παραμεριστούν οι διαδικασίες έκδοσης βίζας για βραχυχρόνιες επισκέψεις μεταξύ της ΕΕ και του ΗΒ. Αυτό θα αφορά ταξίδια αναψυχής με διάρκεια μικρότερη του ενός μηνός. Επίσης αναμένεται να δοθούν κάποιες ειδικές διευκολύνσεις σε φοιτητές.

Παρόλο που το παρόν νομικό πλαίσιο όπως αυτό διατυπώνεται στις διμερείς Διεθνείς συμφωνίες είναι ακόμη ασαφής μπορούμε να εξάγουμε κάποια ασφαλή συμπεράσματα. Αρχικά αυτό που αναμένουμε όσον αφορά τους Άγγλους εκπατρισμένους οι οποίοι ήδη διαβιούν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι θα τους δοθεί μία επαρκής περίοδο για να πραγματοποιήσουν αίτηση μόνιμης διαμονής. Αυτό θα ισχύει και για τους Άγγλους εκπατρισμένους που θα μεταναστεύσουν στην Κύπρο το 2020 και ίσως και το 2021.

2.2. Τι προβλέπεται για τους Άγγλους που διαμένουν ήδη στην Κύπρο

Ήδη από τον Οκτώβριο του 2019 οι κυβερνήσεις της Ισπανίας, Πορτογαλίας, Κύπρου και Μάλτας είχαν εξαγγείλει διαδικασίες απόκτησης μόνιμης διαμονής σε περίπτωση που το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρούσε χωρίς συμφωνία από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Συγκεκριμένα στην Κύπρο εξαγγέλθηκαν τρεις διαδικασίες, για τις οποίες θα μπορούσε να καταβληθεί αίτηση μέχρι τις 31-12-2019:

1.  MEU1 (για εκπατρισμένους που ζουν στην Κύπρο για περισσότερο από τρεις μήνες)
2. MEU2 (για μέλη οικογένειας Άγγλων εκπατρισμένων που δεν είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης)
3. MEU3 (για εκπατρισμένους που ζουν στην Κύπρο για περισσότερο από 5 χρόνια)

Μετά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου 2019 στο ΗΒ, και γνωρίζοντας πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει οργανωμένα με συμφωνία από την Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αναμένουμε ότι θα δοθεί παράταση τουλάχιστον μέχρι τις 31-12-2020 για να μπορέσουν να πραγματοποιήσουν αίτηση όσοι Άγγλοι εκπατρισμένοι θέλουν να συνεχίσουν να διαβιούν στην Κύπρο.

3. Η μελλοντική σχέση Κύπρου και Ηνωμένου Βασιλείου

Το σύνθετο ερώτημα όμως παραμένει να είναι για το ποιες δυσκολίες θα αντιμετωπίσουν όσοι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου επιθυμούν να μετοικήσουν στην Κύπρο μετά και την αμετάκλητη αποχώρηση του από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αυτό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την γενικότερη μορφή που θα πάρει η σχέση της ΕΕ με το ΗΒ. Το πολυδιαφημιζόμενο soft ή hard Brexit στην ουσία αποτελεί υπεραπλούστευση του ερωτήματος τι μοντέλο εμβάθυνσης (integration model) με την ΕΕ θέλει να ακολουθήσει το ΗΒ. Παρόλο που το Αγγλικό μοντέλο θα έχει τις ιδιαιτερότητες του λόγω του ζητήματος της Βορείου Ιρλανδίας θα πρέπει να αναμένουμε υιοθέτηση ενός μοντέλου που θα μοιάζει με κάποιο από τα πιο κάτω:

•  Νορβηγικό (Συμμετοχή στην ΕΟΧ, ΕΖΕΣ, Ζώνη Σέγκεν)
• Ελβετικό (Συμμετοχή στην ΕΖΕΣ, Ζώνη Σένγκεν)
• Τουρκικό (Συμμετοχή στην ΕΤΕ)

Στην παρένθεση δίπλα από κάθε μοντέλο αναφέρουμε τους πολυεθνικούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται και τις συμφωνίες που είναι ενεργές σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο.

• ΕΟΧ= ευρωπαϊκός οικονομικός χώρος
• ΕΖΕΣ= ευρωπαϊκή ζώνη ελεύθερων συναλλαγών
•  ΕΤΕ = ευρωπαϊκή τελωνειακή Ένωση
• Συμφωνία Σέγκεν

3.1.Νορβηγικό μοντέλο

Το μοντέλο αυτό έχει υιοθετηθεί από τρεις χώρες της Ευρωπαϊκής ηπείρου τη Νορβηγία, την Ισλανδία και το Λιχτενστάιν. Οι χώρες αυτές επέλεξαν να λαμβάνουν τα πλεονεκτήματα της κοινής αγοράς της ΕΕ εναρμονίζοντας πλήρως τη νομοθεσία τους όσον αφορά την Ελεύθερη διακίνηση προσώπων, αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων. Η διαφορά τους με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι δεν συμμετάσχουν στα ευρωπαϊκά όργανα και δεν έχουν καμία δέσμευση για περαιτέρω πολιτική εμβάθυνση (π.χ. δημιουργία κοινής δημοσιονομικής, νομισματικής, αμυντικής και εξωτερικής πολιτικής).

Όσον αφορά την ελεύθερη διακίνηση ατόμων με την υιοθέτηση του νορβηγικό μοντέλο θα παρέχεται η δυνατότητα σε κατοίκους του ΗΒ να έρθουν στην Κύπρο για μόνιμη διαμονή, εργασία και σπουδές απλώς για λόγους ασφαλείας μετά την πάροδο μια συγκεκριμένη περίοδο (π.χ. τρεις μήνες) από την ημερομηνία που έχουν φτάσει για πρώτη φορά στην Κύπρο θα πρέπει να εγγράφεται στον πλησιέστερο αστυνομικό σταθμό.

Συνταξιούχοι από ΗΒ

Οι Άγγλοι συνταξιούχοι θα μπορούν να μετοικήσουν στην Κύπρο υπό την προϋπόθεση ότι θα αποδείξουν ότι διαθέτουν επάρκεια οικονομικών πόρων για να συντηρήσουν τον εαυτό τους και την οικογένεια τους. Παρόλο που δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια ποιες θα είναι αυτές οι οικονομικές προϋποθέσεις μπορούμε να εξάγουμε κάποια συμπεράσματα μελετώντας τα υφιστάμενα προγράμματα μόνιμης διαμονής για υπηκόους τρίτων χωρών που διαμένουν στην Κύπρο (updated: 02/2020).

Ο αιτών με μεγάλη πιθανότητα θα πρέπει να αποδείξει τουλάχιστον € 30.000 – € 35.000 ετήσιο εισόδημα για τον εαυτό του και επιπλέον € 5.000 – € 10.000 ετήσιο εισόδημα για κάθε εξαρτώμενο μέλος της οικογένειας του. Το εισόδημα αυτό θα πρέπει να προέρχεται από το εξωτερικό και όχι από επενδύσεις στην Κύπρο. Το εισόδημα αυτό μπορεί να προέρχεται από σύνταξη, ενοίκιο, τόκους, μερίσματα κ.λπ.

Επίσης ένα επιπρόσθετο κριτήριο που μπορεί να ζητηθεί από τους αιτούντες είναι να δημιουργηθεί τραπεζικό γραμμάτιο ύψους €20.000 – €40.000 ευρώ σε κυπριακή τράπεζα και να δεσμευτεί για τουλάχιστον 3 έτη. Πρέπει επίσης να αποδειχθεί ότι τα χρήματα αυτά μεταφέρθηκαν στην Κύπρο από το εξωτερικό.

Τέλος πρέπει να είναι δεδομένο που θα ζητηθεί από όλους τους Άγγλους να αποκτήσουν ασφάλεια ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Όσον αφορά αυτό το ζήτημα αναμένουμε να επιλεχθεί ως απαραίτητη μια από τις πιο κάτω διαδικασίες:

• Πραγματοποίηση Ασφάλειας Ξένων Υπηκόων https://www.pitsasinsurances.com/en/products/immigration/
• Εγγραφή στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (το κόστος του οποίο αντιστοιχεί με το 2.65% των δηλωμένων εισοδημάτων για τους ντόπιους) https://www.gesy.org.cy/launchpad.html
• Αποδοχή ενός διεθνούς αναγνωρισμένου προγράμματος ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης https://www.pitsasinsurances.com/en/products/medical/

Εργαζόμενοι από το ΗΒ

Οι εργαζόμενοι αν ισχύσει το νορβηγικό μοντέλο θα πρέπει να εγγράφονται στις αστυνομικές αρχές ως εργαζόμενοι παρουσιάζοντας όλα τα σχετικά δικαιολογητικά, κάτι που θα τους επιτρέπει να φέρουν μαζί τους την οικογένεια τους στην Κύπρο.

Για όσους αναζητούν εργασία θα μπορούν κατά πάσα πιθανότητα να μείνουν στην Κύπρο μέχρι 6 μήνες για να αναζητούν εργασία και να πραγματοποιούν τις σχετικές συνεντεύξεις. Για όσους απολύονται ή παραιτούνται και οι οποίοι έχουν εργαστεί στην Κύπρο για τουλάχιστον ένα 1 χρόνο τότε θα έχουν δικαίωμα να αναζητούν εργασία και να πραγματοποιούν τις σχετικές συνεντεύξεις για εύρεση εργασίας.

Επιπρόσθετες συνέπειες

Πλέον οι Άγγλοι εκπατρισμένοι δεν θα μπορούν να συμμετάσχουν στις εκλογές του Ευρωκοινοβουλίου αλλά θα έχουν δικαίωμα να συμμετάσχουν στις τοπικές δημοτικές εκλογές.

3.2.Ελβετικό Μοντέλο

Το ελβετικό μοντέλο διαθέτει σοβαρές διαφοροποιήσεις από το νορβηγικό και εφαρμόζεται αποκλειστικά από την Ελβετία. Βάση αυτού του μοντέλου θα παρέχεται η δυνατότητα στο Ηνωμένο Βασίλειο να συμμετάσχει στην κοινή αγορά υπό την προϋπόθεση όμως ότι θα εναρμονίσει σημαντικά τους νόμους της όσον αφορά τις τέσσερις ελευθερίες με αυτούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελβετία επέλεξε μέσα από διμερείς συμφωνίες να εναρμονίσει πλήρως η νομοθεσία της όσον αφορά την διακίνηση υπηρεσιών και αγαθών. Παρόλα αυτά όμως έχει υιοθετήσει ένα πιο αυστηρό νομικό πλαίσιο όσον αφορά την Ελεύθερη διακίνηση ατόμων και κεφαλαίων. Η Ελβετία ως μία πλούσια χώρα θέλει να θέσει σοβαρά εμπόδια σε όσους Ευρωπαίους πολίτες επιθυμούν να μετοικήσουν σε αυτή και να λαμβάνουν τα πλεονεκτήματα των υψηλών μισθών και τα υψηλά επιδόματα του κοινωνικού της κράτους.

Σε περίπτωση που υιοθετηθεί αυτό το μοντέλο στην Κύπρο τότε πρέπει να αναμένουμε ότι όλοι οι Άγγλοι οι οποίοι θα έρχονται στην Κύπρου θα πρέπει εντός μιας σύντομης χρονικής περιόδου από την μέρα της είσοδος τους στην Κύπρο (10 – 15 ημέρες) να εγγράφονται στις τοπικές αρχές αλλοδαπών ή όπου αλλού οριστεί από το κράτος (π.χ. αστυνομικά τμήματα) έτσι ώστε να γνωστοποιηθεί η παρουσία τους στην Κύπρο.

Για όσους επιθυμούν να διαμένουν μόνιμα στην Κύπρο τότε με την πάροδο μιας περίοδού 3 – 6 μήνες αν ισχύσει αυτό το μοντέλο θα πρέπει να πραγματοποιήσουν αίτηση για άδεια διαμονής στις τοπικές αρχές αλλοδαπών. Η μορφή που θα λάβει αυτή η διαδικασία είναι αδύνατο να γνωρίζουμε σε αυτή την φάση αλλά πρέπει να είναι δεδομένο πως θα ισχύουν τουλάχιστον τα ίδια οικονομικά κριτήρια που περιγράψαμε στο Νορβηγικό μοντέλο ενώ επιπρόσθετα θα πρέπει να αποδεικνύεται καθαρό ποινικό μητρώο. Για τους συνταξιούχους είναι ευνόητο πως θα πρέπει να προσκομίσουν βεβαιώσεις ότι δεν θα εργάζονται στην Κύπρο. Απαραίτητη θα είναι και σε αυτή την περίπτωση η απόκτηση ασφαλείας ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης

3.3.Τουρκικό μοντέλο

Αυτό είναι το πιο απομακρυσμένο σενάριο από όλα και πρέπει να θεωρείται δεδομένο πως δεν πρόκειται να εφαρμοστεί σε αυτή του την ακραία μορφή. Βάσει αυτού του σεναρίου το Ηνωμένο Βασίλειο θα συμμετάσχει αποκλειστικά σε μία Ευρωπαϊκή Τελωνειακή Ένωση. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι από τις τέσσερις ελευθερίες θα ισχύει αποκλειστικά η ελεύθερη μετακίνηση προϊόντων. Βάση αυτού του σεναρίου οι κάτοικοι του Ηνωμένου Βασιλείου οι οποίοι επιδιώκουν να μετοικήσουν στην Κύπρο θα πρέπει να περάσουν από όλες τις γραφειοκρατικές διαδικασίες που απαιτούνται για πολίτες τρίτων χωρών.

4.Προγράμματα απόκτησης μόνιμης διαμονής μέσω επενδύσεων

Στην απίστευτη περίπτωση που τα πράγματα πάρουν μία αρνητική τροπή και υιοθετηθεί ένα μοντέλο συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση το οποίο θα περιορίζει σημαντικά τη δυνατότητα μετοίκηση στην Κύπρο, η κυπριακή δημοκρατία παρέχει τη δυνατότητα για απόκτηση μόνιμης διαμονής μέσω της αγοράς πρώτης κατοικίας.

Αναλυτικές πληροφορίες για αυτό το πρόγραμμα μπορείτε να μελετήσετε το σύνδεσμο:http://https://www.amazonfinance.eu/en/service/legal/permanent-residency